Oddłużenie, czyli umorzenie niespłaconych zobowiązań (długów) w postępowaniu upadłościowym konsumenta, to kluczowy element i jeden z głównych aspektów upadłości konsumenckiej. Instytucja ta pozwala osobom fizycznym, które stały się niewypłacalne, na uzyskanie drugiej szansy i „powrotu do normalności”, bez ciężaru długów powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości.
Oddłużenie jako cel postępowania upadłościowego
Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 5 lipca 2019 r. sygn. akt VIII Gz 95/19 – celem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest umożliwienie oddłużenia tym osobom, które są zadłużone w stopniu uniemożliwiającym samodzielną spłatę długów. Powyższe ma w założeniu ograniczyć wykluczenie społeczne – umożliwiając ponowny udział dłużnika w legalnym obrocie gospodarczym, a w dłuższej perspektywie umożliwić także ponowne skorzystanie z usług instytucji finansowych.
Jakie zobowiązania są umarzane w ramach upadłości konsumenckiej?
Umorzeniu w upadłości konsumenckiej podlegają wszystkie zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości (tj. zobowiązania pożyczkowe i kredytowe, zaległości podatkowe i składki ZUS oraz należności cywilnoprawne), z wyjątkiem długów wyłączonych na podstawie art. 49121 ust. 2 Ustawy prawo upadłościowe (tj. zobowiązania alimentacyjne, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu).
Jaki jest przebieg procesu oddłużenia? Ustalenie planu spłaty
Przebieg procesu oddłużenia rozpoczyna się złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Po ogłoszeniu upadłości i przeprowadzeniu postępowania upadłościowego przez syndyka masy upadłości, sąd ustala plan spłaty wierzycieli – na okres do 36 miesięcy (lub nawet do 84 miesięcy, jeśli dłużnik doprowadził do niewypłacalności umyślnie lub w sposób rażącego niedbalstwa). Po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, pozostałe niespłacone zobowiązania co do zasady zostają umorzone, a więc spełnione zostają przesłanki oddłużenia.
Zgodnie z art. 49121 ust. 1 Ustawy prawo upadłościowe po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.
Oddłużenie bez ustalania planu spłaty
W wyjątkowych sąd może umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli. Dotyczy to przede wszystkim osób, których sytuacja zdrowotna, wiek, niepełnosprawność lub inne poważne okoliczności życiowe uniemożliwiają jakąkolwiek realną spłatę zobowiązań.
Warunkowe umorzenie zobowiązań w ramach upadłości konsumenckiej
Ponadto, jeżeli upadły nie jest w stanie nawet częściowo spłacać długów, sąd może zastosować tzw. warunkowe umorzenie zobowiązań na okres 5 lat, z obowiązkiem corocznego składania sprawozdań z sytuacji majątkowej.
Odmowa oddłużenia przez sąd
Istnieją również okoliczności, w których sąd może odmówić oddłużenia. Dotyczą one sytuacji, w której dłużnik celowo doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie ją pogłębił (np. poprzez zaciąganie kolejnych kredytów bez zamiaru spłaty, trwonienie majątku, zbywanie składników majątkowych z pokrzywdzeniem wierzycieli), a także gdy dłużnik w ostatnich 10 latach korzystał już z upadłości konsumenckiej, czy też ukrywał majątek i działał na szkodę wierzycieli. Jednakże nawet w takich przypadkach sąd może uwzględnić względy słuszności lub humanitarne (np. ciężka choroba, niepełnosprawność, niezawiniona utrata pracy).
Oddłużenie byłych przedsiębiorców
Warto pamiętać, że z instytucji oddłużenia w ramach upadłości konsumenckiej mogą skorzystać także osoby fizyczne które prowadziły działalność gospodarczą. Piszemy o tym w tekście: „Upadłość konsumencka dla byłych przedsiębiorców”.
Pomoc prawna w sprawach dotyczących upadłości konsumenckiej
Jeśli mają Państwo problemem z zadłużeniem i rozważają możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią. Oferujemy kompleksową pomoc prawną na każdym etapie postępowania upadłościowego. Nasi doświadczeni prawnicy pomogą Państwu zrozumieć procedurę i przeprowadzą postępowanie w Państwa sprawie.
