W niniejszym artykule przedstawiamy instytucję tzw. układu konsumenckiego, w ramach którego to upadły pomimo ogłoszenia upadłości konsumenckiej może zachować mieszkanie na własność.
Mieszkanie a masa upadłości w ramach upadłości konsumenckiej
Skutkiem ogłoszenia przez dłużnika upadłości konsumenckiej jest wejście jego majątku do tzw. masy upadłości, która ma na celu zaspokojenie wierzycieli. Masą upadłości zarządza wyznaczony przez sąd syndyk, którego zadaniem jest m.in. spieniężenie masy upadłości (składników wchodzących w jej skład) i następnie zaspokojenie roszczeń wierzycieli.
Z chwilą zatem ogłoszenia upadłości mieszkanie (lokal mieszkalny, dom jednorodzinny) wchodzi w skład masy upadłości. Obowiązkiem syndyka będzie sprzedaż mieszkania, która może okazać się dotkliwa dla upadłego jak i jego bliskich (osób razem z nim zamieszkujących). Jakkolwiek upadły nie traci prawa do korzystania ze swojego mieszkania, to zarówno zakres jak i czas korzystania z niego określa sędzia komisarz.
Opisane regulacje dotyczą także udziału w mieszkaniu.
Mieszkanie a upadłość konsumencka – czy można korzystać z mieszkania?
W pierwszej kolejności należy pamiętać o tym, że zakres oraz czas korzystania z mieszkania przez upadłego określa sędzia komisarz.
Co do zasady:
1) korzystanie przez upadłego z mieszkania możliwe jest tylko w takim zakresie, w jakim nie przeszkadza to w jego sprzedaży przez syndyka;
2) korzystanie przez upadłego z mieszkania jest możliwe najpóźniej do chwili zaoferowania mieszkania nabywcom – a więc przez kilka, czasami kilkanaście pierwszych miesięcy postępowania;
3) korzystanie przez upadłego z mieszkania ma służyć tylko zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych.
Ochrona upadłego przed bezdomnością – zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych w ramach upadłości konsumenckiej
Przepisy prawa upadłościowego przewidują rozwiązanie, które ma za zadanie chronić upadłego przed bezdomnością (z uwagi na konieczność sprzedaży przez syndyka mieszkania).
W sytuacji gdy jest konieczne zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od 12 do 24 miesięcy.
Kwotę tę na wniosek upadłego określa sędzia komisarz biorąc pod uwagę następujące kwestie:
1) potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu;
2) zdolności zarobkowe upadłego;
3) sumę uzyskaną ze sprzedaży mieszkania;
4) opinię syndyka.
Układ konsumencki – jak zachować mieszkanie przy upadłości
Aby zachować mieszkanie przy upadłości konsumenckiej rozwiązaniem może być zawnioskowanie o tzw. układ konsumencki. Składając wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dłużnik może dodatkowo wnieść o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Stosownie do art. 49133 Ustawy prawo upadłościowe w zw. z art. 151 ust. 2 Ustawy prawo restrukturyzacyjne, co do zasady układ nie obejmuje wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości dłużnika.
Z ww. regulacji wynika zatem, iż przy tzw. układzie konsumenckim istnieje szansa aby doszło do oddłużenia w ramach postępowania upadłościowego z jednoczesnym zachowaniem mieszkania (likwidacja majątku dłużnika nie obejmuje w takim przypadku nieruchomości).
Opisywane postępowanie wiąże się jednak z większym poziomem skomplikowania, albowiem we wniosku należy dodatkowo wskazać wstępne propozycje układowe.
Nadto, przesłanką otwarcia postępowania układowego jest wykazanie, że możliwości zarobkowe dłużnika oraz jego sytuacja zawodowa wskazują na zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz następnie możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.
Co więcej przesłanką zwołania zgromadzenia wierzycieli celem głosowania nad układem w upadłości konsumenckiej jest uprawdopodobnienie, że w drodze układu zostaną osiągnięte cele tego postępowania.
Wszystkie ww. kwestie muszą być ujęte we wniosku o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.
Należy też pamiętać, że układ konsumencki wiąże się z wyższymi kosztami aniżeli złożenie samego wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W omawianym przypadku wraz z wnioskiem należy uiścić zaliczkę na wydatki postępowania w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (https://dziennikigus.stat.gov.pl/dzienniki-urzedowe-gus/).
Wydanie przez sąd postanowienia o otwarcie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu nie jest jeszcze jednoznaczne z zawarciem samego układu. O tym decydują bowiem głosy wierzycieli.
Zachowanie mieszkania w toku postępowania upadłościowego jest zatem możliwe. Postępowanie takie jest jednak dużo bardziej skomplikowane i sformalizowane, co wymaga precyzyjnego i dokładnego opisania wszystkich niezbędnych kwestii, takich jak chociażby możliwości zarobkowego dłużnika czy jego sytuacja zawodowa.
Jakie są zalety upadłości konsumenckiej – czy warto próbować zachować mieszkanie?
Upadłość konsumencka jest szansą na uwolnienie się od długów i rozpoczęcie życia na nowo. Należy jednak pamiętać, że skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej mogą być daleko idące, np. w postaci utraty mieszkania.
Kancelaria świadczy usługi z zakresu upadłości konsumenckiej. Nasza oferta obejmuje szczegółową analizę sytuacji dłużnika i jej omówienie pod kątem wszystkich wad jak i zalet upadłości konsumenckiej. Zapraszamy do kontaktu z doświadczonym prawnikiem od spraw upadłości konsumenckiej.
