Sankcja kredytu darmowego (SKD) to jedno z najmocniejszych narzędzi ochrony konsumenta przewidzianych w polskim prawie. Pozwala kredytobiorcy na spłatę jedynie pożyczonego kapitału, bez odsetek, prowizji i innych kosztów okołokredytowych, jeśli instytucja finansowa naruszyła obowiązki wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim. Z tego rozwiązania mogą skorzystać zarówno osoby, które zaciągnęły kredyt w złotówkach, jak i te, które podpisały umowy indeksowane lub denominowane do walut obcych, w tym euro – o ile tylko dany produkt spełnia definicję kredytu konsumenckiego.
Czym jest sankcja kredytu darmowego?
Zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, sankcja kredytu darmowego to narzędzie przysługujące konsumentowi, jeśli instytucja finansowa nie spełniła określonych obowiązków informacyjnych. W praktyce oznacza to, że kredytobiorca spłaca wyłącznie pożyczoną kwotę kapitału, bez żadnych dodatkowych kosztów, takich jak odsetki, prowizje, opłaty przygotowawcze czy składki ubezpieczeniowe powiązane z kredytem. Dla wielu konsumentów oznacza to oszczędność rzędu nawet kilkunastu lub kilkudziesięciu tysięcy złotych. Dotyczy to zarówno kredytów udzielanych w złotówkach, jak i kredytów w walutach obcych, o ile mieszczą się w zakresie ustawy.
Naruszenia, które mogą prowadzić do skutecznego powołania się na SKD, obejmują m.in. brak wskazania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), brak precyzyjnego określenia całkowitego kosztu kredytu, błędne wyliczenia harmonogramu spłat czy nieczytelne warunki wypowiedzenia umowy. Warto dodać, że SKD działa z mocą wsteczną – można z niej skorzystać także po spłacie zobowiązania, jeśli tylko zachowano ustawowy termin.
Kiedy można skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Aby zastosować sankcję kredytu darmowego, muszą być spełnione określone warunki. Po pierwsze, kredyt musi mieć charakter konsumencki, czyli zostać udzielony osobie fizycznej w celach niezwiązanych bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą. Po drugie, kwota kredytu nie może przekroczyć 255 550 zł lub równowartości tej kwoty w innej walucie – w przypadku kredytów w euro liczy się przelicznik według średniego kursu NBP z dnia podpisania umowy. Po trzecie, umowa musi być zawarta po 18 grudnia 2011 r., czyli po wejściu w życie ustawy.
Z jakimi błędami możemy się spotkać?
Najczęstsze błędy, które uprawniają do skorzystania z SKD, to:
- naruszenie postanowień dotyczących całkowitej kwoty kredytu;
- brak podania RRSO lub podanie go w sposób nieczytelny;
- niezgodność pomiędzy informacjami zawartymi w formularzu informacyjnym a rzeczywistą treścią umowy;
- nieokreślenie pełnych kosztów okołokredytowych;
- brak informacji o prawie do odstąpienia od umowy;
- prawo do spłaty kredytu przed terminem.
Warto też pamiętać, że samo podpisanie umowy przez kredytobiorcę nie oznacza automatycznej utraty prawa do powoływania się na SKD. Jeśli doszło do naruszenia, prawo to jest skuteczne niezależnie od świadomości klienta w momencie zawierania umowy.
Jakie kredyty obejmuje sankcja, a które nie?
Sankcją kredytu darmowego objęte są przede wszystkim:
- kredyty gotówkowe;
- kredyty ratalne (np. zakup sprzętu, mebli, usług medycznych na raty);
- limity w koncie bankowym;
- kredyty na karcie kredytowej;
- pożyczki pozabankowe;
- kredyty denominowane lub indeksowane do walut obcych, w tym euro – jeśli spełniają definicję kredytu konsumenckiego.
Kiedy nie ma możliwości skorzystania z SKD?
Z SKD nie można natomiast skorzystać w przypadku kredytów hipotecznych zabezpieczonych hipoteką, kredytów przekraczających ustawowy limit wartości, umów zawartych z przedsiębiorcami działającymi w ramach działalności gospodarczej i umów leasingu oraz produktów finansowania inwestycji.
W przypadku kredytów walutowych kluczowe znaczenie ma prawidłowe przeliczenie kwoty z umowy na złotówki wg średniego kursu NBP z dnia zawarcia umowy. Nawet jeśli kredyt był zaciągany w euro, może być objęty ochroną, o ile spełnia powyższe warunki.
Jak skutecznie złożyć oświadczenie o zastosowaniu sankcji?
Skorzystanie z sankcji kredytu darmowego wymaga złożenia odpowiedniego oświadczenia. Powinno być ono sporządzone na piśmie, zawierać dane kredytobiorcy, dane instytucji finansowej, numer umowy kredytowej, wskazanie podstawy prawnej (art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim) i szczegółowe uzasadnienie, jakie naruszenia wystąpiły.
Najlepiej wysłać je listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub złożyć osobiście w placówce banku, żądając pokwitowania przyjęcia. Alternatywnie można skorzystać z platformy ePUAP. Termin na złożenie oświadczenia wynosi 1 rok od dnia całkowitej spłaty kredytu. Po tym czasie prawo do powoływania się na SKD wygasa.
Profesjonalne przygotowanie dokumentacji znacząco zwiększa skuteczność działań. W przypadku wątpliwości co do zgodności umowy z ustawą warto skorzystać z pomocy kancelarii prawnej lub doradcy konsumenckiego, którzy wskażą konkretne naruszenia i pomogą w przygotowaniu formalnych pism.
Co zrobić, gdy instytucja nie chce uznać SKD? Droga sądowa i dalsze kroki
Odmowa zastosowania sankcji kredytu darmowego przez bank lub instytucję pożyczkową nie kończy możliwości dochodzenia swoich roszczeń. W takiej sytuacji kredytobiorca może wnieść pozew o zwrot nienależnie pobranych kosztów lub o ustalenie, że ponosi obowiązek spłaty jedynie pożyczonego kapitału. Postępowanie sądowe powinno być oparte na:
- umowie kredytowej;
- formularzu informacyjnym;
- harmonogramie spłat;
- dokumentacji dowodzącej naruszeń (np. błędnie naliczone RRSO, niezgodna suma kosztów).
Konsument może również złożyć skargę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub Rzecznika Finansowego. Instytucje te mają możliwość podjęcia działań interwencyjnych lub wydania opinii pomocnej w postępowaniu cywilnym. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest również zgłoszenie sprawy do mediacji lub arbitrażu przy instytucjach bankowych.
Sankcja kredytu darmowego – podsumowanie
Sankcja kredytu darmowego to silne i wciąż niedostatecznie wykorzystywane przez konsumentów narzędzie ochrony prawnej. Choć dotyczy ona wyłącznie kredytów konsumenckich w określonym limicie wartości, jej zastosowanie może prowadzić do znacznych oszczędności i ograniczenia odpowiedzialności finansowej. Dotyczy to zarówno umów w złotówkach, jak i walutowych, w tym kredytów w euro. Kluczowe znaczenie mają tu znajomość przepisów, właściwe przeliczenie wartości zobowiązania, uważna analiza dokumentów, a także szybkie i skuteczne działanie po wykryciu nieprawidłowości.
Z uwagi na różnorodność możliwych naruszeń i często nieprzejrzyste konstrukcje umów, coraz więcej kredytobiorców korzysta z pomocy kancelarii prawnych. Profesjonalne wsparcie pozwala nie tylko na poprawne złożenie oświadczenia, lecz na skuteczne dochodzenie swoich praw w sytuacji odmowy uznania SKD przez instytucję finansową. W wielu przypadkach może to być jedyna szansa na odzyskanie nieuczciwie pobranych kosztów i przywrócenie równowagi w relacjach między konsumentem a bankiem lub firmą pożyczkową.
Chcesz skorzystać z prawa do sankcji kredytu darmowego, ale nie wiesz, jak się do tego zabrać? Jeśli tak, to zachęcamy do skorzystania z usług renomowanej kancelarii prawniczej, zajmującej się takimi sporami z instytucjami finansowymi od wielu lat.
