Kierownik budowy jest uczestnikiem procesu budowlanego, który przede wszystkim ma czuwać nad prawidłowym przebiegiem prac. Kontroluje także ich zgodność z projektem i aktualnymi normami, przepisami oraz sztuką budowlaną. Ponosi odpowiedzialność prawną, a niedopełnienie obowiązków może skutkować określonymi konsekwencjami. Warto nieco bliżej przyjrzeć się roli kierownika budowy.
Jakie obowiązki ma kierownik budowy?
Szczegółowe obowiązki kierownika budowy są ujęte w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W zależności od tego, na jakim etapie muszą być one dopełnione, dzieli się je na:
- obowiązki kierownika budowy przed rozpoczęciem budowy,
- obowiązki kierownika budowy w trakcie budowy.
Pierwsze z nich obejmują:
- opracowanie planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia – obowiązek ten reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Składa się on ze strony tytułowej, części opisowej oraz rysunkowej;
- protokolarne przejęcie od inwestora terenu budowy – powinno być to potwierdzone protokołem. Data sporządzenia dokumentu określa, kiedy kierownik budowy przejął odpowiedzialność za teren budowy;
- odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy – podstawą prawną jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Kierownik budowy jest odpowiedzialny m.in. za ogrodzenie terenu budowy, wyznaczenie stref niebezpiecznych, doprowadzenie podstawowych mediów, zabezpieczenie stanowisk pracy na wysokościach;
- zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu – dotyczy to wszystkich obiektów budowlanych wymagających pozwolenia na budowę oraz budowy i robót budowlanych niewymagających takiego pozwolenia np. przyłącza. Brak geodezyjnego wytyczenia terenu uniemożliwia rozpoczęcie prac;
- umieszczenie na terenie budowy w widocznym miejscu tablicy informacyjnej – na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montażu i rozbiórki, tablicy informacyjnej oraz ogłoszenia zawierającego dane dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Tablica powinna zawierać m.in. określenie rodzaju prowadzonych robót oraz dane inwestora. Musi być umieszczona w miejscu widocznym od strony drogi publicznej lub dojazdu do niej na wysokości umożliwiającej jej bezproblemowe odczytanie.
Wśród najważniejszych obowiązków kierownika budowy w trakcie budowy można wyróżnić:
- prowadzenie dokumentacji budowy – kierownik budowy odpowiada za prowadzenie i przygotowanie dokumentacji powykonawczej, czyli dokumentacji budowy z uwzględnionymi zmianami dokonanymi w toku prac. Składają się na nią m.in. pozwolenie na budowę, dziennik budowy, protokoły odbiorów;
- kierowanie budową w sposób zgodny z przepisami prawa – kierownik budowy odpowiada za to, aby realizacja inwestycji była prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi, zasadami sztuki inżynierskiej oraz regulacjami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy;
- zapewnienie stosowania wyrobów o należytych właściwościach użytkowych – kierownik budowy musi zadbać o to, aby wyroby stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych były materiałami wprowadzonymi do obrotu lub udostępnionymi na rynku krajowym spełniającymi określone wymogi ujęte w art. 10 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
Inne powinności kierownika budowy to m.in. obowiązek wstrzymania robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz zgłoszenie gotowego obiektu do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy.
Odpowiedzialność prawna kierownika budowy
Na kierowniku budowy ciąży odpowiedzialność prawna:
- cywilna,
- karna,
- zawodowa.
Przybliżamy najważniejsze informacje na temat każdej z nich.
Cywilna odpowiedzialność kierownika budowy
Odpowiedzialność cywilną kierownika budowy dzieli się na:
- kontraktową – wynikającą z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania np. na podstawie zawartej umowy,
- deliktową – związaną z popełnieniem czynu niedozwolonego.
Podstawą odpowiedzialności kontraktowej jest umowa, którą inwestor zawiera z kierownikiem budowy. Określa ona m.in. zakres obowiązków. W przypadku np. powstania wad wynikających z niezapewnienia należytego nadzoru inwestor może dochodzić swoich roszczeń w formie odszkodowania.
Na odpowiedzialność deliktową można się powołać, gdy inwestor nie zawarł umowy z kierownikiem budowy. Jej podstawą jest zawinione i bezprawne działanie. Może ono dotyczyć nie tylko naruszenia przepisów prawa, ale także np. zasad współżycia społecznego. Do odpowiedzialności deliktowej można pociągnąć kierownika budowy, jeśli np. dojdzie do uszkodzenia mienia na sąsiedniej działce w trakcie prowadzenia prac budowlanych.
Zarówno w przypadku odpowiedzialności kontraktowej, jak i deliktowej zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
Karna odpowiedzialność kierownika budowy
Kierownik budowy może również ponieść odpowiedzialność karną wynikającą z przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. Przykładem sytuacji, gdy można się na nią powołać, jest poświadczenie nieprawdy przez kierownika budowy w dzienniku budowy. Zgodnie z art. 271 wspomnianej ustawy za takie działanie przewidziana jest kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jest to bowiem tzw. fałszerstwo intelektualne.
Aby kierownik budowy mógł zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za popełnienie tego przestępstwa, poświadczenie nieprawdy musi być działaniem umyślnym. Dotyczy to więc wpisów dokonanych z premedytacją, np. potwierdził zgodność obiektu z projektem, mimo istotnych odstępstw, które zbagatelizował.
Zawodowa odpowiedzialność kierownika budowy
Kierownik budowy nieprzestrzegający zasad etyki zawodowej, przepisów prawa oraz dobrych praktyk budowlanych, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej m.in. za:
- spowodowanie zagrożenia życia, zdrowia, bezpieczeństwa mienia bądź środowiska lub znacznych szkód materialnych na skutek rażących błędów lub zaniedbań,
- niespełnianie lub niedbałe spełnianie obowiązków zawodowych.
W sprawach związanych z odpowiedzialnością zawodową kierownik budowy odpowiada przed organami samorządu zawodowego. Kary przewidziane w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane to:
- upomnienie,
- upomnienie z obowiązkiem ponownego zdania egzaminu na uprawnienia budowlane,
- zakaz wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na okres od roku do 5 lat z obowiązkiem ponownego zdania egzaminu.
Nasza kancelaria świadczy usługi prawne dla osób pełniących funkcję kierownika budowy. Oferujemy m.in. pomoc w analizie odstępstw od projektu budowlanego oraz reprezentację przed organami nadzoru budowlanego. Zapraszamy do zapoznania się z pełną ofertą usług.
